Erfelek: ‘SERENDER‘LER KAYBOLMA YOLUNDA
Sinop’un Erfelek İlçesi köylerindeki “serender”ler altı direk üzerinde duruyor.
Geçmişte güvenilir bir “ambar” olarak kullanılan bu yapılar özelliklerini, üzerinde yükseldikleri direkler ve ucundaki yuvarlak büyük taşlara borçlu.
Direklerinin üzerindeki yuvarlak taşlar dengede kalmalarını sağlarken, fare girmesine de olanak vermiyor.
Serenderlerin üstü ambar işlevi görürken, altı yazın sıcaklığına karşın serin bir ortam sunuyor. Pekmez yapılıyor, odunlar, saklanıyor. “Ambar” olarak kullanılıyor.
100-150 yıllık bu kültürel değerler şimdilerde yok olmanın eşiğinde.
Karadeniz’in mühendislik becerisi serenderler, her geçen gün çürümeye ve yıkılmaya yüz tutuyor.
Sinop’un Erfelek İlçesi Kaldırayak köyü Kuz Mahallesi’nde bugüne dek korunabilmiş 3 serender var.
Erfelek Merkez Mahallesi Muhtarı Abdullah Bilik:
“100-150 yıl önce bunlar ambar olarak kullanılıyordu. Burada rençberlik olduğu için vatandaş, buğdayını, mısırını, arpasını, yulafını kendi yiyeceğini, hayvanı için yemini burada korumuş. Göz göz yapmışlar bunu. 6 direk üzerinde yükseliyor. Bizim yöremiz yağmurlu olduğu için, eylül aylarında, altında tezgahlarını kurarlar pekmez yaparlar. Bunun 8 ayaklısı da var. Bunların altına odun konabilir. Kağnı arabası olan onu koyar. Sabanıydı dımrığıydı bu şekilde burada muhafaza ederler.”
Abdullah Bilik sürdürüyor:
“Ayaklı olmasının sebebi farelerden korumak içindir. Fare girmemesi için ve düzgün terazide durması için böyledir. Farenin girmemesini sağlayan altına ayakların en üstüne yerleştirilen yuvarlak büyük taşlardır. Fare onu geçemez. İnsanlarımız bunu düşünmüşler, o şekilde bunu kurmuşlar. Büyük şehirlerde yaşayan insanlar bunu bilmez, ‘Bu ev niye havada?’ der. Bazı yerlerde bunları eve de çevirebiliyorlar. Altını çevirip dubleks gibi kullanıyorlar. Eskiden her evin bir ambarı vardı. Şimdi ya 3-5 tane ya bulursun, ya bulamazsın. Bakım olmadığı için çöküyor. Öyle olunca da fırıncılar odun olarak bunu alıyor.”